«Εβδομήντα χρόνια Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. 1955 - 2025.

Η επέτειος αυτή δεν αποτελεί για εμάς απλώς αφορμή για μια –επιβεβλημένη– ιστορική ανασκόπηση,  είναι, κυρίως, ένα δημιουργικό εφαλτήριο προς το μέλλον. Μια ευκαιρία να στοχαστούμε ποιος είναι ο ρόλος του φεστιβάλ σήμερα, μετά από δεκαετίες καθοριστικής παρουσίας στο ελληνικό αλλά και το διεθνές καλλιτεχνικό γίγνεσθαι», με τα λόγια αυτά άνοιξε η καλλιτεχνική διευθύντρια, Κατερίνα Ευαγγελάτου, τη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας 7 Απριλίου, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός επετειακού κύκλου γεμάτου υποσχέσεις και καλλιτεχνικά διαμάντια.

Η φετινή διοργάνωση εκτείνεται σε 95 ημέρες γεμάτες πολιτισμό, συγκίνηση και υψηλή τέχνη. Πάνω από 3.000 καλλιτέχνες από 14 χώρες θα συμμετάσχουν σ' ένα πρόγραμμα διεθνούς βεληνεκούς, το οποίο περιλαμβάνει παγκόσμιες πρεμιέρες, πολυαναμενόμενες επιστροφές, νέες αναθέσεις, χορό, μουσική, θέατρο και όπερα – σε μια γιορτή που ξεπερνά τα όρια της ελληνικής σκηνής και απλώνεται παγκόσμια. Η φετινή διοργάνωση τιμάται με έκτακτη χρηματοδότηση 1 εκατομμυρίου ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού, με το συνολικό της κόστος να φτάνει τα 7 εκατομμύρια ευρώ – μια έμπρακτη στήριξη στην κορυφαία πολιτιστική θεσμική παρουσία της χώρας.

Οι γυναίκες έχουν τον πρώτο λόγο

Στην Πειραιώς 260, οι γυναίκες έχουν τον πρώτο λόγο! Γυναίκες με έντονη καλλιτεχνική παρουσία, τολμηρές, ευφάνταστες, εκπρόσωποι διαφορετικών γενεών και αισθητικών, ετοιμάζονται να αφήσουν φέτος το δικό τους αποτύπωμα στο φεστιβάλ. Η εμβληματική Αριάν Μνουσκίν ανοίγει το πρόγραμμα στην Αθήνα με το έργο «Εδώ έχει δράκους / Hic sunt Dracones» (30–31 Μαΐου & 1, 3, 4, 5 Ιουνίου), μια μεγάλη λαϊκή παράσταση σε επεισόδια, εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα. Ακολουθεί η παράσταση «Ο κυνηγός πέφτει θύμα της σκιάς του / The Shadow Whose Prey the Hunter Becomes» (6 & 8 Ιουνίου στις 21:00, 7 Ιουνίου στις 19:00 & 22:00) από την αυστραλιανή ομάδα Back to Back Theatre. Ένα καθηλωτικό έργο που αγγίζει τις πιο καίριες υπαρξιακές και τεχνολογικές αγωνίες του σήμερα: τι συμβαίνει αν η τεχνητή νοημοσύνη αναλάβει την εξουσία; Το ερώτημα τίθεται από μια ομάδα ηθοποιών με νοητική αναπηρία, προσδίδοντας στο έργο έναν απρόσμενο βάθος και ανατρεπτική δύναμη.

Τέλος, στις 12–14 Ιουνίου, επιστρέφουν οι πολυσυζητημένοι El Conde de Torrefiel με το «Το φως μιας λίμνης / La luz de un lago», ένα έργο που ισορροπεί ανάμεσα στο θέατρο, την περφόρμανς και τη σύγχρονη φιλοσοφική αναζήτηση. Η Tanya Beyeler και ο Pablo Gisbert, από τη Βαρκελώνη, καταθέτουν μια παράσταση-στοχασμό πάνω στην ομορφιά, τη μνήμη και τη διαρκή ροή της ζωής, με την υπογραφή της κολεκτίβας που έχει αγαπηθεί από το κοινό του φεστιβάλ.

Στις 20–22 Ιουνίου, η θρυλική Handspring Puppet Company συνεργάζεται με τον διεθνούς φήμης εικαστικό Ουίλιαμ Κέντριτζ για το «Ο Φάουστ στην Αφρική! / Faustus in Africa!», μια υβριδική παράσταση που συνδυάζει το κουκλοθέατρο, τα εικαστικά και τη μουσική, σμιλεμένη μέσα από την ιστορική και πολιτισμική μνήμη της Νότιας Αφρικής. Ο Κέντριτζ, με την πολιτικά φορτισμένη, ποιητική του αισθητική, στήνει μια σύγχρονη τραγωδία με παγκόσμια απήχηση.

Στις 5 & 6 Ιουλίου, η Καρολίνα Μπιάνκι, η πολυσυζητημένη δημιουργός από τη Βραζιλία, που εντυπωσίασε στην τελευταία Μπιενάλε της Βενετίας, έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το «Η νύφη και το ‘Καληνύχτα, Σταχτοπούτα’ / A Noiva e o Boa Noite Cinderela», ένα έργο που καταδύεται στην ωμότητα του γυναικείου τραύματος και της κοινωνικής υποκρισίας, μέσα από έναν αντι-παραμυθένιο κόσμο. Στο ίδιο διάστημα, 5–8 Ιουλίου, ο Χρήστος Θάνος παρουσιάζει το «Πολεμικοί ανταποκριτές», μια παράσταση-κραυγή για τη φρίκη του πολέμου, με υλικά από ιστορικά, λογοτεχνικά και πρωτότυπα κείμενα. Έξι σώματα, σε έναν άχρονο σκηνικό τόπο, αφηγούνται την αποτρόπαιη μνήμη της βίας, συνοδεία ενός μουσικού τοπίου που πάλλεται σαν καρδιά μέσα στον χρόνο.

H Πειραιώς 260 παίρνει φωτιά με όλες τις εκφάνσεις του σύγχρονου χορού

Στην Πειραιώς 260, ο σύγχρονος χορός αποκτά φέτος ξεχωριστή δυναμική, μ' ένα πλούσιο πρόγραμμα που φέρνει στη σκηνή διεθνώς αναγνωρισμένους δημιουργούς, τολμηρούς πειραματισμούς και καλλιτέχνες που διευρύνουν τα όρια της σκηνικής εμπειρίας. Το ταξίδι ξεκινά στις 6, 7 και 8 Ιουνίου με την παράσταση «Far from the End» της Χριστίνας Γουζέλη και του Paul Blackman. Το διεθνώς αναγνωρισμένο χορογραφικό δίδυμο επιστρέφει με ένα έργο-εξερεύνηση της ομορφιάς του ανολοκλήρωτου, όπου το τέλος δεν είναι προϋπόθεση πληρότητας. Τρία νέα ταλέντα της ελληνικής χορευτικής σκηνής αναμετρώνται με το υλικό ενός έργου που αποθεώνει τη διαρκή δυνατότητα ανατροπής και εξέλιξης.

Παράλληλα, στις 7 και 8 Ιουνίου, ο Ίντιο Σισάβα από τη Μοζαμβίκη παρουσιάζει το «Vagabundus», μια καθηλωτική performance για τη μετανάστευση ως ανθρώπινη κατάσταση, διαρκή περιπλάνηση και συλλογική μνήμη. Δεκατρείς περφόρμερ χορεύουν και τραγουδούν μοζαμβικανές μελωδίες, σε μια τελετουργία όπου ο ρυθμός του σώματος συνομιλεί με τη φωνή της κοινότητας, αναδεικνύοντας την άρρηκτη σχέση χορού και μουσικής στην αφρικανική κουλτούρα. Στις 12 και 13 Ιουνίου, η Αλεξάνδρα Βάιερσταλ επιστρέφει με το «Heart Moment», ένα έργο που επαναπροσδιορίζει την έννοια της σχέσης και της συλλογικότητας μέσα από μια ποιητική χορογραφική γλώσσα. Η παράσταση αποτελεί κάθε φορά μια ξεχωριστή «έκδοση», καθώς προσαρμόζεται στον τόπο και στους συμμετέχοντες χορευτές, δημιουργώντας ένα ευαίσθητο αλλά ισχυρό πεδίο συνύπαρξης επί σκηνής.

Αμέσως μετά, από 14 έως 16 Ιουνίου, ο Αλέξανδρος Σταυρόπουλος παρουσιάζει το «Ποιος θα της το πει;», εμπνευσμένο από τη μυθολογία της Χιονάτης. Το έργο δεν αναπαριστά το παραμύθι, αλλά αποδομεί τα σύμβολά του – το μήλο, τον καθρέφτη, το φιλί – για να μιλήσει, με αφαιρετικότητα και τόλμη, για τη γυναικεία ταυτότητα και τις προβολές της. Η παράσταση αποτελεί συνέχεια της καλλιτεχνικής του πορείας γύρω από τη θηλυκότητα στην εποχή της εικόνας. Στις 27–29 Ιουνίου, η Φέι Ντρίσκολ, σε πρώτη της εμφάνιση στην Ελλάδα, παρουσιάζει το «Weathering», μια εμβληματική performance που ακροβατεί ανάμεσα σε χορό, εικαστική εγκατάσταση και ηχητικό τοπίο. Με υλικά το γυμνό σώμα, την υφή, τη μυρωδιά, τις παύσεις και τη σιωπή, η παράσταση αποδομεί την έννοια της σκηνής και βυθίζει το κοινό σε μια βαθιά, σχεδόν σωματική εμπειρία. Η φυσική εγγύτητα με τους θεατές μετατρέπει την παρουσία σε συμμετοχή.

Την ίδια περίοδο, στις 27–29 Ιουνίου, η Παναγιώτα Καλλιμάνη παρουσιάζει το «Κάπως, αλλιώς, καθόλου, μαζί», μια σκηνική σύνθεση δύο πανομοιότυπων χώρων και δύο καθρεφτικών ζευγαριών. Η πορεία των σχέσεων αποτυπώνεται μέσα στον χρόνο με τρόπο κυκλικό και ρευστό, σαν σπείρα που ξαναρχίζει κάθε φορά από διαφορετικό σημείο. Μια μικρή μετακίνηση φτάνει για να ξεκλειδώσει άλλες εκδοχές πραγματικότητας, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την έννοια του «μαζί».

Στις 28 και 29 Ιουνίου, η hip hop και street dance σκηνή παίρνει φωτιά με το 5ο AEF Urban Dance Contest, έναν θεσμό που έχει πλέον καθιερωθεί. Δύο βραδιές γεμάτες χορευτική ενέργεια, με battles 1vs1 στο Hip Hop και 2vs2 All Styles, φέρνουν στη σκηνή ταλαντούχους χορευτές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Ηλίας Χατζηγεωργίου και ο Περικλής Πετράκης επιμελούνται τη διοργάνωση, μετατρέποντας τον διαγωνισμό σε μια γιορτή του αστικού χορού. Η αυλαία πέφτει στις 7 και 8 Ιουλίου με τη δυναμική επιστροφή της Miet Warlop και το «INHALE DELIRIUM EXHALE», μια παράσταση που συμπυκνώνει τον παλμό της εποχής μας μέσα από την υπερβατική ενέργεια της συλλογικής δράσης. Χιούμορ, παραδοξότητα, συναισθηματική ένταση και ένα εκρηκτικό μείγμα τεχνών συνθέτουν έναν κόσμο που στροβιλίζεται ανάμεσα στο παρόν και το άχρονο, στο σώμα και τον μύθο. Η Warlop, για ακόμη μια φορά, δημιουργεί ένα τελετουργικό-βίωμα που δεν μοιάζει με τίποτε άλλο.

Επιστροφή στις «Ρίζες»

Ο κύκλος «Ρίζες» στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου σηματοδοτεί μια βαθιά επιστροφή στον θεατρικό λόγο και την ελληνική παράδοση, φέρνοντας στη σκηνή έργα που αντλούν έμπνευση από την πολιτισμική μας κληρονομιά, από την αναγεννησιακή ποίηση έως τον λαϊκό ήρωα Καραγκιόζη, και από τα καφενεία της ελληνικής υπαίθρου ως τις αρχέγονες θηλυκές μορφές της μνήμης. Ο κύκλος περιλαμβάνει επίσης μια μουσική βραδιά στη Μικρή Επίδαυρο, αφιερωμένη στη δύναμη της παράδοσης μέσα από τον ήχο.

Από τις 30 Μαΐου ως τις 29 Ιουνίου, η σκηνή γεμίζει με εικόνες του χθες που διασταυρώνονται με τα ερωτήματα του σήμερα. Η αρχή γίνεται με τον «Καραγκιόζη Mad Max» (30–31 Μαΐου & 1 Ιουνίου, 21:00), ένα υβριδικό θέαμα από τον Σπύρο Αγγελόπουλο και τον Sinika, όπου ο λαϊκός ήρωας του θεάτρου σκιών συναντά την εμβληματική φιγούρα του κινηματογραφικού αντι-ήρωα Mad Max. Μια σκηνική λειτουργία φτιαγμένη από μέταλλο, ηλεκτρισμό και παράδοση, όπου ζωντανή μουσική, ηλεκτροακουστικοί ήχοι και προβολές συνθέτουν ένα πολυμεσικό, μετα-αποκαλυπτικό αφήγημα.

Ακολουθεί ο «Κατσούρμπος» του Γεωργίου Χορτάτση σε σκηνοθεσία του Γιάννου Περλέγκα (19–22 Ιουνίου, 21:00), ένα αριστούργημα του Κρητικού Θεάτρου της Αναγέννησης, που αντλεί τα πρότυπά του από την ιταλική κομέντια ερουντίτα αλλά μεταμορφώνεται σε σύγχρονο εργαλείο σχολιασμού της ανθρώπινης φύσης και των κοινωνικών ηθών. Η λεπτή ειρωνεία και η χορτατσική ποιητικότητα ξαναδιαβάζονται επί σκηνής, θέτοντας το ερώτημα πώς μπορούμε να αποδώσουμε σήμερα ένα έργο βαθιά ριζωμένο στον πολιτιστικό μας πυρήνα. Στις 26 & 27 Ιουνίου (21:00) και 28 & 29 Ιουνίου (20:00), παρουσιάζονται τα «Κακά σκηνικά» του Γιάννη Αποσκίτη, σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα — μια εφιαλτική ανασκόπηση της ελληνικής κωμωδίας. Στο παρακμασμένο «Καφέ Αρκαδία», ένα μικρό θεατράκι φέρνει στην επιφάνεια μνήμες από μπουλούκια, περιφερόμενους ηθοποιούς και σπαράγματα ελληνικής πραγματικότητας, σε μια δαιμονική γιορτή όπου το γέλιο εναλλάσσεται με το αίμα. Μια κωμωδία-παρωδία με στόχο την καρδιά της ελληνικής ψυχής.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Κύκλος «Η Σκηνή των Βιβλίων» στο φετινό πρόγραμμα της Πειραιώς 260, αναδεικνύοντας την ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στη σύγχρονη λογοτεχνία και τη θεατρική δημιουργία. Ο λόγος των βιβλίων μεταμορφώνεται σε ζωντανό σκηνικό, μέσα από οκτώ παραστάσεις —έξι ελληνικές και δύο ξένες— που βασίζονται σε λογοτεχνικά αριστουργήματα, τόσο από διάσημους όσο και από λιγότερο προβεβλημένους συγγραφείς. 

Στο επίκεντρο βρίσκονται σημαντικές ελληνικές σκηνοθεσίες που δίνουν νέα πνοή σε σύγχρονα λογοτεχνικά έργα. Ο Θανάσης Δόβρης σκηνοθετεί τη «Σωτηρία», βασισμένη στη συλλογή διηγημάτων της Χαράς Ρόμβη, ενώ η Έλενα Μαυρίδου παρουσιάζει τη «Σαρμάντζα», εμπνευσμένη από τη γραφή του Κωνσταντίνου Δομηνίκ. Η Σοφία Καραγιάννη φέρνει στη σκηνή το «Μπουμπουλίνας 18», βασισμένο στο βιβλίο της Κίττυς Αρσένη, μια παράσταση για το τραύμα και τη μνήμη, ενώ η Έμιλυ Λουΐζου καταπιάνεται με «Η πόλη των τυφλών» του Ζοζέ Σαραμάγκου, σε μια δυναμική σκηνική μεταφορά του εμβληματικού μυθιστορήματος. Τέλος, η Ιώ Βουλγαράκη σκηνοθετεί το «Μητροφάγο», βασισμένο στο βιβλίο του Αργεντινού συγγραφέα Ρόκε Λαρράκι, μια αλληγορία για την ανθρωπότητα σήμερα, μια σάτιρα της τοξικής αρρενωπότητας με λυρικές παρεκβάσεις. 

Ανάμεσα στις διεθνείς παραγωγές, ξεχωρίζουν δύο εξαιρετικές παραστάσεις. Η Eline Arbo φέρνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη σκηνική μεταφορά του αυτοβιογραφικού έργου της Ανί Ερνό, «Τα χρόνια», με το Het Nationale Theater – ITA Ensemble, μετατρέποντας το προσωπικό χρονικό σε συλλογική αφήγηση. Παράλληλα, η Ιταλίδα δημιουργός Daria Deflorian, για πρώτη φορά στη χώρα μας, παρουσιάζει τη «Χορτοφάγο», μια βαθιά ψυχολογική προσέγγιση του έργου της Χαν Γκανγκ, επιχειρώντας μια χαρτογράφηση της βίας –φυσικής, ψυχολογικής, πολιτικής– μέσα από ένα οικογενειακό πορτρέτο. 

θεατρικό ντεφιλέ στα όρια του μπουρλέσκ

Σις 3 Ιουνίου, Έλληνες σχεδιαστές μόδας εμπνέονται από εμβληματικές παραστάσεις της 70χρονης ιστορίας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και ξαναντύνουν αγαπημένους ρόλους, ερμηνευτές αλλά και θεατές του φεστιβάλ για μία και μοναδική «παράσταση» στη σκηνή του Χώρου Η της Πειραιώς 260. Οι θεατές θα παρακολουθήσουν ένα είδος θεατρικού ντεφιλέ στα όρια του μπουρλέσκ, με ειδικά σχεδιασμένα κοστούμια, σε συνδυασμό με τραγούδι, μουσική, ντεκόρ, φωτισμούς, θεατρικούς μονολόγους, κ.ά. Μια ομάδα ηθοποιών, χορευτών, λυρικών τραγουδιστών και μοντέλων θα φορέσουν ειδικά σχεδιασμένες δημιουργίες, σε μια multimedia περφόρμανς που συνενώνει τον κόσμο της Μόδας, του Θεάτρου και της Μουσικής.

Επίδαυρος σημαίνει Αρχαίο Δράμα

Μία από τις πιο αναγνωρισμένες πρωτοβουλίες του φεστιβάλ είναι ο κύκλος Contemporary Ancients, ένα σχέδιο που γιορτάζει φέτος πέντε χρόνια ζωής. Με άξονα την ανάθεση συγγραφής και σκηνοθεσίας αλλά και την έκδοση θεατρικών έργων που αντλούν την έμπνευσή τους από το Αρχαίο Δράμα, ο κύκλος έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια νέα θεατρική σειρά. Δεκατρία πρωτότυπα έργα παρουσιάστηκαν στα θέατρα της Επιδαύρου από το 2021 έως το 2024, από διεθνούς εμβέλειας δημιουργούς, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του θεσμού, αποδεικνύοντας τη διαχρονική απήχηση του αρχαίου μύθου.

Φέτος, ο κύκλος διευρύνεται και εξελίσσεται. Στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρ&omicro